عملیات حرارتی + انواع فرآیندها و مراحل

۱. آنیلینگ (Annealing) – بازپخت

✅ هدف: کاهش سختی، افزایش انعطاف‌پذیری، بهبود قابلیت ماشین‌کاری و حذف تنش‌های داخلی.
✅ روش: فلز تا دمای مشخصی گرم شده و سپس به‌آرامی در کوره خنک می‌شود.
✅ کاربرد: بهبود قابلیت شکل‌دهی در ورق‌های فلزی، آماده‌سازی برای مراحل بعدی پردازش.

۲. نرماله کردن (Normalizing) – نرمال‌سازی

✅ هدف: بهبود خواص مکانیکی، یکنواخت کردن ساختار دانه‌بندی و کاهش تنش‌های داخلی.
✅ روش: فلز تا دمای خاصی گرم شده و سپس در هوای آزاد سرد می‌شود.
✅ کاربرد: قطعاتی که نیاز به استحکام و یکنواختی دارند، مانند چرخ‌دنده‌ها و شافت‌ها.

۳. سخت‌کاری (Hardening) – سخت‌کاری سریع

✅ هدف: افزایش سختی و استحکام فلز.
✅ روش: فلز تا دمای بحرانی گرم شده و سپس به‌سرعت در محیطی مانند آب، روغن یا هوا سرد می‌شود.
✅ کاربرد: ابزارهای برشی، یاتاقان‌ها و قطعاتی که در معرض سایش هستند.

۴. تمپرینگ (Tempering) – برگشت دادن

✅ هدف: کاهش شکنندگی و افزایش استحکام و چقرمگی فلز بعد از سخت‌کاری.
✅ روش: فلز سخت‌کاری شده مجدداً تا دمای پایین‌تر از دمای بحرانی گرم شده و سپس به‌آرامی سرد می‌شود.
✅ کاربرد: فنرها، تیغه‌های اره و قطعاتی که باید استحکام و انعطاف‌پذیری داشته باشند.

۵. تنش‌زدایی (Stress Relieving) – کاهش تنش

✅ هدف: کاهش تنش‌های داخلی که ممکن است در اثر جوشکاری، ماشین‌کاری یا تغییر شکل ایجاد شده باشند.
✅ روش: فلز تا دمای مشخصی گرم شده و به‌آرامی در هوا خنک می‌شود.
✅ کاربرد: قطعات جوشکاری شده، ریخته‌گری‌ها و قطعات ماشین‌کاری شده.

۶. پیرسازی (Aging) – پیرسازی مصنوعی

✅ هدف: افزایش استحکام و سختی از طریق توزیع ذرات فاز دوم در ساختار فلز.
✅ روش: فلز ابتدا سخت‌کاری شده و سپس برای مدت مشخصی در دمای متوسط گرم نگه داشته می‌شود.
✅ کاربرد: آلیاژهای آلومینیوم، تیتانیوم و فولادهای خاص.

۷. کربن‌دهی (Carburizing) – کربوریزه کردن

✅ هدف: افزایش سختی سطحی فلز درحالی‌که هسته نرم باقی می‌ماند.
✅ روش: فلز در محیطی غنی از کربن (مانند گاز یا جامد) حرارت داده می‌شود تا سطح آن با کربن اشباع شود، سپس سریع سرد می‌شود.
✅ کاربرد: چرخ‌دنده‌ها، قطعات خودرو و ابزارهای صنعتی.

۸. نیتروژن‌دهی (Nitriding) – نیتریداسیون

✅ هدف: افزایش سختی سطحی و مقاومت به سایش بدون نیاز به سرد کردن سریع.
✅ روش: فلز در محیطی حاوی نیتروژن (مانند گاز آمونیاک) حرارت داده می‌شود تا سطح آن نیتروژن جذب کند.
✅ کاربرد: قطعات هوافضا، قالب‌های تزریق پلاستیک و یاتاقان‌ها.

۹. سیانوردهی (Cyaniding) – سیانوریزه کردن

✅ هدف: افزایش سختی سطحی در مدت‌زمان کوتاه‌تر از کربن‌دهی.
✅ روش: غوطه‌وری قطعه در حمام سیانور مذاب و سپس سرد کردن سریع.
✅ کاربرد: ابزارهای برشی و قطعات کوچک مکانیکی.

۱۰. فلزکاری شعله‌ای (Flame Hardening) – سخت‌کاری شعله‌ای

✅ هدف: سخت‌کاری سطحی قطعات بزرگ و حجیم.
✅ روش: سطح قطعه توسط شعله اکسی‌استیلن گرم شده و سپس به‌سرعت سرد می‌شود.
✅ کاربرد: چرخ‌دنده‌ها، راه‌آهن و قطعات صنعتی بزرگ.

۱۱. القایی (Induction Hardening) – سخت‌کاری القایی

✅ هدف: افزایش سختی سطحی بدون تأثیر بر هسته فلز.
✅ روش: استفاده از میدان الکترومغناطیسی برای گرم کردن سریع سطح و سپس سرد کردن فوری.
✅ کاربرد: میل‌لنگ‌ها، چرخ‌دنده‌ها و اجزای خودرو.